Witold Gombrowicz jest pisarzem szczególnym. Szczególność owa polega na tym, że dzieło Gombrowicza zyskuje wymiar coraz bardziej aktualnego komentarza do rzeczywistości. Tak jak Verne przewidział kierunki rozwoju cywilizacji, tak Gombrowicz (w tej samej skali) oświetlił nowym światłem kulturę europejską i konsekwencje jej nieuchronnego konfliktu z naturą. Człowiek współczesny według Gombrowicza, to przede wszystkim człowiek uwikłany w konflikt między kulturą a naturą. To odkrycie stało się dla mnie kluczem do myślenia najpierw o scenariuszu, a potem o całym filmie. Chcę zrobić obraz współczesny, przemawiający do dzisiejszego widza głosem zrozumiałym i mocnym. Gombrowiczowski "sztafaż" nadaje się do tego znakomicie. Bo spójrzmy tylko: Dwóch doświadczonych mężczyzn, FRYDERYK i WITOLD, prowadząc grę ze sobą i ze światem - próbuje zrealizować błahy jak się na początek wydaje plan - pchnięcia ku sobie dwojga młodych HENI i KAROLA. Gra zyskuje nowy wymiar, kiedy okazuje się, że nie można wziąć w nawias toczącej się dookoła wojny. Jej mroczny żywioł dociera do tej "krainy szczęśliwości" jaką jest majątek HIPOLITA. Zepsuci przez wojnę, skażeni wojną - protagoniści przemieniają się pod jej wpływem. Patriotyzm HIPOLITA zamienia się w okrucieństwo, młodzieńcza żarliwość KAROLA zamienia się w potrzebę zbrodni, naiwność HENI zamienia się w akceptację dla zła. Paradoksalnie, tylko FRYDERYK i WITOLD mają formę wystarczająco silną i skończoną, by nie ulegać przemianie. A teraz drugi plan, dający możliwość odwołania się do współczesnych problemów świata. Konflikt dwóch fundamentalizmów. Uosobionego przez AMELIĘ fundamentalizmu katolickiego i uosobionego przez FRYDERYKA fundamentalizmu ateistycznego. Przecież to opis dzisiejszych , silnych postaw, które stając przeciwko sobie - wywołują wojny i nasilają nienawiść. U Gombrowicza mamy uwidocznione po sobie - przyczynę i skutek. W naszym współczesnym świecie przyczyny nie objawiły się (niestety?) tak wyraźnie, byśmy potrafili ochronić go przed skutkami. Jak widać, warto się uczyć od pisarzy i poetów, bo oni widzą więcej niż politycy. "Pornografia" ma być również filmem o dramatycznej potrzebie miłości. Gombrowicz mówi nam, że prawdziwego uczucia nie da się zmistyfikować i zastąpić grą. Teraz kilka zdań o formie i języku filmu. I w tej sprawie chcę pójść tropem odkrytym w "Pornografii". Główną cechą jej formy, jest moim zdaniem zmienność rytmu. Od gwałtownego, dynamicznego, pulsującego, do powolnego i jednostajnego. By uzyskać ten walor, chcę łączyć sceny ze złożonym montażem wewnątrzkadrowym, zrealizowane w jednym ujęciu, ze scenami wieloustawieniowymi. W obrazowaniu, zamierzam główną scenę zdarzeń, czyli majątek HIPOLITA, pokazać jako miejsce "przestrzelone" słońcem i nasycone barwą. W miarę oddalania się od tego miejsca, świat będzie coraz mroczniejszy i coraz bardziej monochromatyczny. Sceny realizowane w lesie będą prawie czarno - białe. Reasumując, pragnę zrobić film interesujący, nowoczesny, mądrze komentujący rzeczywistość, nie rezygnując wszakże z tych cech warsztatu, które pozwalają odróżnić moje filmy od filmów innych reżyserów. Jan Jakub Kolski
Synopsis
Okupowana Polska, 1943 rok. Dwóch mężczyzn w średnim wieku: FRYDERYK (przybysz nie wiadomo skąd, przyznający się do związków z teatrem, filmem i sztuką cyrkową) i WITOLD (pisarz - pełniący w filmie funkcję narratora), wybiera się do Powórnej, majątku HIPOLITA, znajomego Witolda. Po drodze, w lesie, ich auto zatrzymuje oddział partyzantów. Przy tej okazji poznajemy SIEMIANA, partyzanckiego watażkę, słynącego z odwagi i brawury. Wieczorem wszyscy zasiadają do kolacji, w której uczestniczy również MARIA, żona Hipolita. Odkrywamy tajemnicę Fryderyka, który opatrzony przez naturę niesłychaną nadwrażliwością zmysłów - słyszy dźwięki bardzo delikatne i bardzo odległe. Korzystając z tego nadzwyczajnego "wehikułu" - wyprawiamy się wraz z Fryderykiem nad okoliczne pola, do lasu, widzimy epizody zakryte dla innych ludzi. Następnego dnia poznajemy 16-letnią HENIĘ, córkę Hipolita, dziewczę piękne i radosne. Wybieramy się wraz z bohaterami do kościoła. W czasie mszy Witolda zaskakuje zachowanie Fryderyka, który w pewnym momencie pada na kolana i pogrąża się w żarliwej modlitwie. W drodze powrotnej do majątku powóz mija młodą wiejską dziewczynę. To WERONIKA, która jest służącą w majątku Hipolita. Do Powórnej przybywa KAROL, rówieśnik Heni, syn znajomego Hipolita. Ma pomagać w majątku. Oboje Karol i Henia są piękni i wydają się dla siebie stworzeni, ale nie ma między nimi żadnego przyciągania. Denerwuje to Witolda, który namawia Fryderyka, aby popchnął Henię i Karola ku sobie. Fryderyk przyjmuje "zamówienie" i rozpoczyna tajemniczą grę, w której młodzi są nieświadomymi aktorami. Zadanie jest bardzo trudne, bo Henia zaręczona jest z WACŁAWEM, mężczyzną uchodzącym za wzór cnót i najlepszą partię w okolicy. Tymczasem dookoła trwa wojna. Jej mroczne i brutalne epizody docierają do nas, ale wydają się nie mieć wpływu na rozwój wypadków. Na razie. Wacław przyjeżdża do Powórnej ze swoją matką, AMELIĄ. Niestety, podczas kolacji, dochodzi do nieszczęśliwego wypadku. Amelia zostaje ugodzona nożem przez myszkującego w kuchni parobka, 16-letniego SKUZIAKA. Zabójca zostaje schwytany i uwięziony w majątku. Wacław nie potrafi się pogodzić ze śmiercią matki. Tymczasem Fryderyk kontynuuje wysiłki zbliżenia Heni z Karolem. Organizuje "próbę" sceny miłosnej pomiędzy młodymi, upewniając się uprzednio, że Wacław stanie się potajemnym świadkiem tej inscenizacji. W sercu Wacłąwa zostaje zasiane ziarno niepewności co do uczucia Heni. Dobrze rozwijający się "spisek miłosny" zostaje zakłócony pojawieniem się w majątku pułkownika Siemiana. Okazuje się, że Siemian przeżywa załamanie nerwowe. W takim stanie stanowi zagrożenie dla organizacji konspiracyjnej, do której należą także Hipolit oraz Karol. Zapada decyzja dowództwa, by Siemiana zlikwidować. Pod pozorem uczestniczenia w tej akcji, Fryderyk z Witoldem realizują własny plan. W jego rezultacie Siemiana zabić mają Karol i Henia. Udaje im się także, mnożąc pozory bliskości Heni i Karola, doprowadzić na granicę szaleństwa Wacława. Nadchodzi noc egzekucji Siemiana. Karol z Henią zakradają się do jego pokoju. Dalsze wypadki okazują się zaskakujące. Pod koniec filmu poznajemy też niezwykła i dramatyczne fakty z biografii Fryderyka. A po zbrodni przychodzi kara...
Informacje produkcyjne
Film Jana Jakuba Kolskiego "Pornografia" będący adaptacją powieści Witolda Gombrowicza jest koprodukcją polsko-francuską, której realizacja została wsparta dotacją Funduszu Rady Europy EURIMAGES. Po stronie polskiej w realizacji filmu współuczestniczą Telewizja Polska S.A., Canal + Polska i Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych. Zdjęcia (36 dni zdjęciowych) wykonano we wrześniu i październiku 2002 roku głównie na terenie Muzeum Architektury Drewnianej w Nowej Suchej, gdzie ekipa znalazła doskonałe warunki do pracy dzięki uprzejmości jego twórcy, pana profesora Marka Kwiatkowskiego. Zdjęcia będą realizowane również w okolicach Suchej i przez dwa dni w Warszawie. "Pornografia" ma długość 117 minut. Zdjęcia zrealizowano w najnowszej technice cyfrowej High Definition. Budżet filmu wraz z wkładem koproducenta zagranicznego i wkładami rzeczowymi współproducentów wyniósł około 9 milionów złotych.
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.